Ngày nay, do đời sống kinh tế được nâng lên nên nhu cầu tiêu thụ của thị trường đối với các mặt hàng thực phẩm cũng thay đổi. Có cầu ắt có cung, người chăn nuôi ở các địa phương có khuynh hướng tìm kiếm và đầu tư để nuôi những loại vật nuôi mới có giá trị kinh tế cao hơn. Loại vật nuôi được nhiều người quan tâm và phát triển mạnh nhất trong những năm gần đây là hươu sao. Hươu sao cung cấp cho con người nhiều sản phẩm khác nhau, nhưng có giá trị nhất và được thị trường tiêu thụ mạnh nhất là nhung hươu. Bài viết này sẽ cung cấp cho bà con những kiến thức cơ bản về kỹ thuật nuôi hươu sao lấy nhung.
Kỹ thuật chăn nuôi hươu sao lấy nhung
Làm chuồng nuôi hươu
Trại nuôi hươu nên ở vị trí gần đồng cỏ hoặc phải có nguồn thức ăn thô xanh từ nơi khác để cung cấp đủ thức ăn thô xanh hàng ngày cho hươu. Nhiệt độ thích hợp để hươu sao phát triển tốt là từ 18-32 0C.
Chuồng phải được xây dựng ở nơi cao ráo, thoáng mát. Hướng tốt nhất là hướng Nam hoặc Đông Nam để điều hòa được khí hậu của chuồng nuôi. Mái chuồng hươu phải cao, thoáng, thiết kế có độ dốc. Tấm lợp có thể dùng ngói các loại, tôn hoặc fibrô xi măng …lót xốp hoặc rơm rạ lên mái chuồng để cách nhiệt.
Nền chuồng chuồng nuôi hươu phải có độ dốc từ 1 – 2% để thoát nước bẩn và phải cao hơn vùng đất xung quanh. Có thể làm nền bằng đất nện, nền gạch, nền xi măng hay nền gỗ.
Diện tích chuồng nuôi hươu
| Loại hươu | Diện tích | Kích thước các chiều |
| hươu đực | Ít nhất 6m2/con | 3m x 2m hay 2,5m x 2,5m |
| Hươu cái | 5 – 6m2 /con (ít nhất 4m2 /con) |
Khung chuồng cho hươu có chiều cao từ 1,8 -2 m, được làm bằng các thanh gỗ có bản rộng, khoảng cách giữa các thanh khoảng 10cm (hươu con), 13cm (hươu trưởng thành). Có thể làm khung chuồng bằng lưới B40 để tạo sự thông thoáng. Chuồng cần phải có hai cửa, một để người nuôi có thể ra vào vệ sinh và một để lùa hươu di chuyển giữa các ngăn. Vật liệu xây dựng chuồng nuôi hươu chủ yếu là gỗ.
Chuẩn bị máng ăn, máng uống
Máng ăn và máng uống cho hươu nên làm bằng cao su để tránh bị vỡ. Máng ăn nên đặt ngang tầm với hươu để chúng dễ lấy thức ăn.
Máng uống không cần phải để cố định vì nhu cầu nước uống của hươu không lớn, chỉ khi nhiệt độ quá cao hoặc hươu ăn nhiều thức ăn khô thì mới cần bổ sung nước uống cho hươu.
Chọn hươu sao giống
Đây là yếu tố quyết định đến hiệu quả chăn nuôi nên phải đặc biệt lưu ý.
Khi chọn giống cần phải biết rõ lý lịch hươu giống bố mẹ, bố mẹ của hươu giống phải khỏe mạnh, đặc biệt hươu bố phải cho nhung có số lượng lớn, ít nhất là từ 800gr trở lên.
Hươu giống phải có ngoại hình cân đối, khỏe mạnh, mắt phải tinh nhanh, tai lúc nào cũng vểnh lên, lưng phải thẳng và bụng phải thon, 4 chân phải đều, không dị tật.
Chăm sóc hươu sao
Cần rải một lớp trấu hoặc rơm rạ xuống nền chuồng để nền chuồng luôn khô ráo, sạch sẽ.
Tuổi phối giống lần đầu cho hươu là 24 tháng tuổi, tốt nhất là từ 3-9 năm tuổi. 1 con hươu sao giống có thể ghép đôi được tới 3, 4 con cái/năm. Thời gian phối giống từ tháng 4 đến tháng 10. Khoảng cách giữa các lần phối giống 10-15 ngày. Thời gian mang thai của hươu là 220-225 ngày. Trong thời gian hươu mang thai cần bổ sung thêm muối, vitamin và khoáng chất.
Nên thường xuyên tắm rửa cho hươu, trước đó phải vuốt ve để hươu làm quen và đỡ nhút nhát. Tắm từ đầu ra thân sau và xuống chân, tắm trong khoảng 5-10 phút. Nếu phát hiện có ký sinh trùng trên thân hươu thì phải bắt diệt liên tục, dùng Ivermactin với liều lượng 1ml/7kg hươu. Ngoài ra cũng cần dùng các loại thuốc sát trùng để khử trùng chuồng trại định kỳ.
Khai thác nhung hươu
Hươu sao 14-15 tháng là đã có thể bắt đầu ra nhung, trong thời gian hươu mọc nhung, nên bổ sung thức ăn tinh cho hươu với lượng khoảng 600-800gr/ngày.
Sau khi nhung mọc được 50-55 ngày thì thực hiện việc cắt nhung hươu.
Dụng cụ cắt nhung là cưa sắt đã khử trùng, cần phải có 4-5 người hỗ trợ trong quá trình cắt. Khi cắt, cần để thừa 1cm ở chân nhung, để nhung tiếp tục mọc lên dễ dàng. Cắt xong phải dùng thuốc cầm máu và thuốc sát trùng cho hươu. Hươu đực có thể cho nhung khoảng 25 năm.
Khối lượng 2 nhánh nhung hươu trung bình từ 500-800gr, khi thấy hươu bắt đầu cho nhung có khối lượng thấp độ khoảng 200-300gr thì nên dừng khai thác.
Thức ăn cho hươu sao và cách cho ăn
Các loại thức ăn nuôi hươu sao
- Thức ăn xanh: chủ yếu là các loại cỏ, ngoài ra bà con có thể dùng các loại lá như mía, lá các cây có mủ, cà rốt, mít, ổi… cũng có thể dùng bèo để làm thức ăn xanh cho hươu. Cũng có thể sử dụng các loại thức ăn từ phế phẩm nông nghiệp như thân lá của cây đậu nành, đậu phộng, lá chuối… phơi khô để dành cho hươu ăn khi thiếu thức ăn xanh
- Thức ăn tinh: dùng cám gạo hoặc bột ngô, bột ngâm nước
Ngoài những loại thức ăn trên, cũng có thể bổ sung thêm vitamin A, D, E và khoảng 20 gr muối/ngày để hươu có thể sinh trưởng và phát triển tốt hơn.
Khẩu phần ăn hàng ngày cho hươu sao
Bảng : Khẩu phần thức ăn cho hươu sao
| STT | Loại hươu | Khẩu phần thức ăn xanh (kg/ ngày) | Khẩu phần thức ăn tinh (gr/ngày) |
| 1 | Hươu trong giai đoạn cai sữa | 8 | 300 |
| 2 | Hươu hậu bị (5-7 tháng tuổi) | 12 | 400 |
| 3 | Hươu 8 tháng -1 năm tuổi | 15 | 500 |
| 4 | Hươu từ 2 năm trở lên | 18-22 | 600 |
Cách cho hươu sao
Đối với các loại lá trước khi cho ăn thì nên cắt ngắn khoảng 5-10cm. Các thức ăn củ quả thì đem thái lát cắt mỏng nhỏ. Nguồn thức ăn xanh phải non, phải rửa sạch và để ráo nước, tránh để thức ăn quá ướt hoặc nhiễm bẩn.
Đối với thức ăn tinh, chỉ nên cho ăn vào lúc 13-14h, không nên cho ăn vào khung giờ nào khác vì sẽ ảnh hưởng đến lượng thức ăn xanh.
Phải kiểm tra lượng thức ăn của hươu hàng ngày, quan sát phân hươu để biết hươu có ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng không. Nếu phân hươu có dạng viên bóng, cứng, dạng bầu dục tức là hươu ăn đủ chất. Nếu có dấu hiệu khác lạ thì cần điều chỉnh lại chế độ ăn cho hươu.
>> Như vậy các yêu cầu kỹ thuật trong việc nuôi hươu sao không quá khó, thức ăn nuôi hươu sao cũng dễ kiếm tìm trong tự nhiên hoặc tận dụng từ phế phẩm nông nghiệp, khả năng tiêu thụ các sản phẩm từ hươu sao trên thị trường ngày càng tăng, vì vậy bà con cứ mạnh dạn đầu tư. Chúc bà con thành công.
